Böbrek iltihabı literatürde pyelonefrit olarak adlandırılır. Tüm yaş gruplarında gözükebilir. Kadınlarda bu hastalığa daha sık rastlanır. Genel olarak iki böbrekte birden iltihap tablosu görülebilir. Böbrekler toksik maddeleri kandan süzerek, üreter adı verilen ince bir hortum vasıtası ile idrarı mesaneye yani idrar torbasına gönderirler. Mesanede biriken idrar belli bir büyüklüğe vardığında tuvalete çıkma isteğimizi uyarır ve söz konusu idrar üretra adlı bir boru üzerinden cinsel alandaki boşaltma ağzına gönderilerek vücuttan işeme yolu ile atılır. Yazının başında değindiğimiz Pyelonefrit, böbrek ve üreter olarak geçen; idrar yolları rahatsızlıklarına verilen bir isimdir. Şunu da atlamamak gerekir ki Pyelonefrit, mesane ve üretra hastalıklarından daha ciddi ve ağır bir enfeksiyon tablosudur.
Böbrek taşı, böbrek nakilli hastalar, doğuştan gelen böbrek ve idrar yolu anomalileri, börek yetmezliği, şeker hastalığı, idrarın böbreğe geri kaçması olan vezikoüretral reflü (VUR) hastalığı, gebelik, erkeklerde prostat büyümesi, kanser tedavisi ve bağlı kortizon kullanımları, kontrolsüz antibiyotik ve ağrı kesici kullanımı böbrek iltihaplarının zorlanmadan ortaya çıkmasını sağlar.
Yanlarda sırta vurabilen ağrı ve ateş şikayeti izlenir. Halk arasında yan ağrısına böğür ağrısı da denmektedir. Ağrıya çoğu zaman bulantı ve kusma eşlik eder. İdrar esnasında yanma, sık idrara çıkma şikayetleri de görülebilir. Halsizlik yine sık olarak görülür. Yaşlı kimselerde bilinç bulanıklığı halleri yaşanabilir. İdrarda et suyu görülmesi, püy (doku sıvısı), kokulu idrar olabilir; idrar esnasında ağrı, sık idrar yapma gibi yakınmalar olabilir. Tetkiklerde, halk arasında böğür olarak bilinen, belin üst sağ ve sol yanlarında hassasiyet görülür. Tam idrar analizlerinde nitrit ve beyaz kan hücreleri izlenir. Kan tahlilinde ise beyaz kan hücrelerine ek olarak, CRP ve sedimantasyon yüksekliği vardır. Bu neticelerin tamamı iltihap varlığında yükselir. İdrar kültürü yaptırılarak etken mikroorganizma takibe alınır. Ultrason ile böbrek genişliği, taş ve apse halleri görülebilir. Gerekli durumlarda bu saydıklarımızdan daha ileri, Sistoskopi, İVP gibi görüntüleme metotlarına başvurulur. Yumurtalık kisti, apse, safra kesesi akciğer veya pankreas iltihapları, apandisit gibi hastalıkların ayırıcı tanıları detaylı analiz ve tahlillerle yapılır.
Böbrek İltihabı Nasıl Tedavi Edilir?
Pyelonefrit ciddi bir rahatsızlık olup mutlaka tıbbi tedavi altına alınmalıdır. Sadece kocakarı ilaçlarıyla tedavi yapılmaz. Hastaların neredeyse tamamının hastanede yatırılarak tedavisi şarttır. Antibiyotik başlangıcında, toplardamar ve kas içine yapılacak uygulama ile başlanmalıdır. Bu şekilde ilacın enfeksiyon alanına etkin bir şekilde varması hedeflenir. İdrar kültürü neticesi beklenmeden tedaviye start verilir, sonuç alınınca da gerektiği takdirde antibiyotik değiştirilir. En sık olarak penisilin ve sefalosporin grubundaki antibiyotiklerden faydalanılır. Evde ağız yoluyla kullanılan ilaçlara bir kaç gün sonrasında geçilmektedir. Tedavi toplamda 2 haftayı bir miktar geçebilmektedir. Yatarak istirahat ve bol sıvı alınması şarttır. Kişi, kronik böbrek ya da diyaliz hastası ise sıvı alımı hekimlerin önereceği orana göre sabitlenir. Diyaliz hastaları sıvılarını ölçülü almak zorundadır zira böbrekten sıvı atımı yoktur yahut azdır. Hal böyle olunca böyle hastalara ağızdan ya da damardan fazla sıvı verilmesi kalp yetmezliği, ödem, tansiyon yüksekliğine ve diğer ciddi ve farklı problemlere neden olabilir. Ağrı durumlarında ağrı kesiciler (parasetamol, diklofenak vb) verilir. Tekrarlayan böbrek iltihapları halleri umumiyetle küçük yaştaki çocuklar başta olmak üzere ilerleyen yaş gruplarında böbrek yetmezliğine neden olabilir. Bu sebeple böbrek iltihabı geçiren hastaların tedavisi kadar, altındaki nedenin araştırılıp bulunması ve onun da tedavi altına alınması gereklidir.
Böbrek Hastalıkları Sırasında Beslenme
Bol su tüketilerek günde 2,5-3 litreye yakın sıvı alımı şarttır. Bu şekilde idrar miktarı önemli ölçüde artar ve mikroplar idrar vasıtasıyla daha sür’atli atılabilir. Enfeksiyon sonra erene kadar tütün, alkol ve kahveden uzak kalınmalıdır. Bu tip içecekler sık idrara çıkma halini daha da artırabilir. Tek seferde 100 gram gibi yüksek oranlarda şeker alınması en az 5 saat süreyle bağışıklık sisteminin işlevini sekteye uğratır. Aynı şekilde, yüksek oranda alkol alınması da bağışıklık sistemini negatif etkiler. Trans yağ alımının önemli ölçüde azaltılması bağışıklık sistemimizi destekler. Bu yüzden ve altını çizmek gerekir ki basit şeker ihtiva eden içecek ve gıdalar, alkolden ve trans yağdan uzak durulmalıdır. Tekrarlayan enfeksiyonu olan hastalarda altta neden olarak alerji durumuna rastlanabilir. Alerjiye saptanırsa etkenden uzak durulması enfeksiyondan korunmaya yardımcıdır.
Karın bölgesindeki ağrı ve basınç hislerini yok edebilmek için sırt ya da yan bölgelere cilde zarar vermeyecek sıcaklıkta sıcak su torbası konması da yararlıdır. Enfeksiyon dinene kadar sabit bir şekilde istirahat edilmesi bu rahatsızlığın daha kalıcı ve hızlıca iyileşmesine yardımcıdır. İdrar hissedildiği anda hiç bekletilmemeli, ihtiyaç sür’atle giderilmelidir. Cinsel münasebetten hemen sonra idrar boşaltılmalıdır. Bu yolla idrar kanalındaki mikropların hızlıca temizlenmesi sağlanarak enfeksiyon görülme riski azaltılır. Dışkılama sonrasında silme adımları önden arkaya doğru uygulanmalıdır, bu yolla dışkıdaki mikropların idrar yoluna geçişi engellenecektir. Kadınlar üreme bölgelerine şampuan, parfüm veya koku gibi maddeleri uygulamamalıdır. Bu tip terkipler bölgenin tahrişine ve sağlıklı floranın bozulmasına neden olur.
Böbrek Hastalıkları ve Önerilen Besin Takviyeleri:
Bromelain, Mannoz, C ve A vitamini alınması sık başvurulan metotlar dandır. Günde 300 ml kızılcık suyu tüketen kişilerin idrardaki bakteri miktarında azaldığına şahit olunmuştur. Günde 1-2 çay fincan içilebilen Kereviz Meyvesi, Atkuyruğu (kırkkilit otu), Maydanoz, Isırgan, Mısır püskülü, Yoğurtotu, Ölmez çiçek, Huş ağacı kabuk ve yaprakları ve Ayı üzümü yaprağı Böbrek Hastalıkları için Önerilen Bitkisel İçerikli Takviyeler listesinin ilk sırasında olan bitkilerdir.